Η Ελληνική Λεγεώνα στον Κριμαϊκό Πόλεμο
Τον 19ο αιώνα άρχισε μία νέα φάση του Ανατολικού Ζητήματος, δηλαδή του ανταγωνισμού μεταξύ Ανατολής και Δύσης και του διεθνούς ζητήματος που προκλήθηκε από τη βαθμιαία υποχώρηση της ισχύος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της πλήρωσης του κενού που προέκυψε από αυτή την υποχώρηση στην Εγγύς Ανατολή.
Μια από τις οξύτερες φάσεις του Ανατολικού Ζητήματος είναι αυτή που ξεσπά το 1853, ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Αφορμή του πολέμου στάθηκε η διαφωνία μεταξύ καθολικών και ορθοδόξων (Γαλλίας-Ρωσίας) για το καθεστώς των Αγίων Τόπων, αλλά οι βαθύτερες αιτίες του βρίσκονται στο μεγάλο ανταγωνισμό των Δυνάμεων στην περιοχή αυτή της Μεσογείου.
Όταν ο Σουλτάνος, εκτός πρωτοκόλλου, παραχώρησε δικαιώματα στους Γάλλους, ο Νικόλαος Α΄ θεώρησε το γεγονός προσβολή για τη Ρωσία. Ουσιαστικά πίστευε πως θα μπορούσε να τελειώσει οριστικά με την Τουρκία, θεωρώντας ότι καμία από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, για τους δικούς της λόγους, δεν θα επέμβει στον ρωσοτουρκικό πόλεμο. Φυσικά η αύξηση της επιρροής της Πετρούπολης στα Βαλκάνια δεν εξυπηρετούσε καθόλου τα σχέδια των Δυνάμεων. Η διπλωματική αστοχία του Νικολάου Α΄ οδήγησε σε τραγικά γεγονότα στη Ρωσία.
Νικόλαος Β΄
Τον Ιούνιο του 1853 τα ρωσικά στρατεύματα, παραβιάζοντας τις διεθνείς συμφωνίες, πέρασαν στο έδαφος των παραδουνάβιων περιοχών Βλαχίας και Μολδαβίας. Ο Σουλτάνος, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, κήρυξε πόλεμο κατά της Ρωσίας. Στην ξηρά οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν υπήρξαν ιδιαίτερα δυναμικές, αλλά στον κόλπο της Σινώπης ο ναύαρχος Π. Ναχίμοφ έκαψε το Νοέμβριο του 1853 τον τουρκικό στόλο.
Κατόπιν τούτου στον πόλεμο μπήκαν η Αγγλία και η Γαλλία στο πλευρό της Τουρκίας και η κατάσταση άλλαξε απότομα. Βασικό πεδίο δράσης κατέστη η Κριμαία, όπου το Σεπτέμβριο του 1854 φτάνει και αποβιβάζεται στράτευμα 70.000 ανδρών των Συμμάχων. Κατευθύνθηκαν προς την κύρια στρατιωτικοναυτική βάση της Ρωσίας στη Σεβαστούπολη και την πολιόρκησαν.
Μεταξύ των στρατιωτών διάφορων εθνικοτήτων που υπερασπίστηκαν τη γη τους από την εισβολή, στην άμυνα της Σεβαστούπολης μέχρι την τελευταία ημέρα της πολιορκίας της, ήταν και οι Έλληνες εθελοντές της Ελληνικής Λεγεώνας ονόματι του αυτοκράτορα Νικολάου Α΄. Οι Έλληνες πολέμησαν σε διάφορα σημεία της αμυντικής γραμμής — στους προμαχώνες, πυροβολαρχία, όπως και στα στρατηγικής σημασίας οχυρά του Μαλάχοφ-Κουργκάν.
Η μάχη στα οχυρά του Μαλάχοφ-Κουργκάν
Λίγοι γνωρίζουν ότι κατά τη διάρκεια ενός έτους των εχθροπραξιών στην Κριμαία η Ελληνική Λεγεώνα, ο αριθμός της οποίας δεν υπερέβαινε τους 1.200 άνδρες, έχασε περισσότερο από το 50% των στρατιωτών της, που σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν και πέθαναν από διάφορες αρρώστιες. Ωστόσο, στους περισσότερους από 730 Έλληνες απονεμήθηκαν μετάλλια για την άμυνα της Σεβαστούπολης καθώς και στη μνήμη του Ανατολικού πολέμου, ενώ 31 άτομα έλαβαν το παράσημο «Τάγμα Αγίου Γεωργίου», του ανώτερου στρατιωτικού παράσημου.
Στη διάρκεια του πολέμου, η ανοιχτή υποστήριξη της Αυστρίας προς τους εχθρούς της Ρωσίας ξάφνιασε τον Νικόλαο, δεδομένης της βοήθειας που της παρέσχε το 1849, και συνέτεινε στη διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας. Η υπό κανονικές συνθήκες φιλικά διακείμενη Πρωσία τήρησε μία διφορούμενη στάση.
Αλέξανδρος Β΄
Το Φεβρουάριο του 1855 αιφνιδίως πεθαίνει ο Νικόλαος Α΄ και νέος μονάρχης ανακηρύσσεται ο πρωτότοκος γιος του Αλέξανδρος. Η ηρωική άμυνα της πόλης συνεχίστηκε επί τέσσερις μήνες, όμως το Σεπτέμβριο του 1855 η Σεβαστούπολη έπεσε, αφού ο γαλλικός στρατός κατέλαβε τα οχυρά του Μαλάχοφ-Κουργκάν. Το Νοέμβριο το βασικό τουρκικό φρούριο του Καρς στη Μικρά Ασία κατελήφθη από του Ρώσους. Τα γεγονότα αυτά και ο θάνατος του Νικολάου έστησαν το σκηνικό για το ειρηνευτικό συνέδριο των Παρισίων, το οποίο έβαλε τέλος στον πόλεμο.
Από στρατιωτική άποψη, η ήττα ήταν σχεδόν καταστροφική για τους Ρώσους. Η Ρωσία συμφώνησε να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση της νομικής προστασίας των ορθόδοξων υπηκόων του Σουλτάνου, να εγκαταλείψει το στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα και να παραδώσει μία μικρή λωρίδα γης στο Δέλτα του Δούναβη στη Ρουμανία.
Κριμαϊκός Πόλεμος
Ο Κριμαϊκός Πόλεμος ανέδειξε την αδυναμία της ρωσικής πολεμικής τεχνολογίας συγκριτικά με τις δυνάμεις της Ευρώπης. Ο τεράστιος στρατός της Ρωσίας δεν μπορούσε να μετακινηθεί, ήταν πολυέξοδος για το αυτοκρατορικό Θησαυροφυλάκιο και το κόστος του σήμαινε ότι δεν μπορούσε να εκσυγχρονιστεί. Η πολιτική του Νικολάου Α΄ έθεσε τη χώρα σε κατάσταση πολιτικής απομόνωσης. Ο πόλεμος αυτός έδειξε καθαρά πως το κύριο εμπόδιο ανάπτυξης της Ρωσίας ήταν το σύστημα δουλοπαροικίας. Η δουλοπαροικία εμπόδιζε το στρατό να μετεξελιχθεί σε ένα σύστημα εφέδρων, γιατί κανείς δεν ήθελε δουλοπάροικους με στρατιωτική εκπαίδευση.
Με άλλα λόγια, τα τελευταία χρόνια διακυβέρνησης του Νικολάου Α΄ έδειξαν πως τη Ρωσία περίμεναν δομικές αλλαγές, που θα μετέβαλαν την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της χώρας.
Για τη σύνταξη του κειμένου χρησιμοποιήθηκαν οι πηγές: Αντρέεφ, Ί., Λεσένκο, Λ. (2015). «Δοκίμια ρωσικής ιστορίας», Αθήνα // Bushkovitch, P., (2016). «Ιστορία της Ρωσίας», Αθήνα. // www.kathimerini.gr/795484/article/epikairothta/ellada/h-hrwikh-ellhnikh-
Πηγές φωτογραφικού υλικού: www.
