O 1ος Μητροπολίτης της Μόσχας Ιώβ
Η περίοδος της εξουσίας του Ιβάν Δ΄ (1547–1584), ο οποίος ήταν γνωστός με το προσωνύμιο «Τρομερός», ήταν καταστροφική για τη Ρωσία. Η χώρα ήταν εξαντλημένη από την υπερφορολόγηση που είχε επιβάλλει για να υποστηρίξει τους πολέμους. Οι όποιες επιτυχίες του τσάρου της Ρωσίας είχαν επισκιαστεί από τις ταραχές και την αιματοχυσία των πολεμικών αναμετρήσεων.
Μετά το θάνατό του η χώρα άρχισε να συνέρχεται σιγά σιγά από τις καταστροφές των τελευταίων είκοσι πέντε χρόνων της βασιλείας του. Τον Ιβάν Δ΄ διαδέχτηκε ο γιος του Φιόντορ Α΄, ο οποίος, σύμφωνα με αναφορές, είχε περιορισμένες πνευματικές ικανότητες αλλά και κακή υγεία. Ο Φιόντορ Α΄ ήταν παντρεμένος με την Ειρήνη Γκοντούνοβα, αδελφή του Μπορίς Γκοντούνοφ, ενός βογιάρου (Οι βογιάροι ήταν ανώτερη φεουδαρχική τάξη της ρωσικής κοινωνίας, από τον 10ο έως τις αρχές του 18ου αι.).
Ιβάν Δ΄ ο «τρομερός»
Με την άνοδο του κουνιάδου του στο θρόνο, ο Μπορίς μπορούσε πλέον να κυριαρχήσει δίπλα στον τσάρο. Ωστόσο έπρεπε αρχικά να απαλλαγεί από πανίσχυρους βογιάρους αντιπάλους που αναζητούσαν ευκαιρία για να αποκαταστήσουν τη δύναμή τους στην Αυλή. Ο Μπορίς τους περιθωριοποίησε έναν προς έναν και έστειλε κάποιους στην εξορία.
Το σχέδιο του δεν σταμάτησε εκεί, καθώς, σύμφωνα με φήμες, είχε διατάξει τη δολοφονία του γιου του Φιόντορ Α΄, του Δημητρίου. Τελικά το 1598 πέθανε και ο τσάρος Φιόντορ Α΄. Η βασιλεία του είχε να επιδείξει λίγες επιτυχίες, υπό την καθοδήγηση του Γκοντούνοφ. Όμως, ήταν η κυβέρνηση του Γκοντούνοφ που ενίσχυσε το κύρος της Εκκλησίας, καθώς έπεισε τους Έλληνες ορθόδοξους πατριάρχες όχι μόνο να αναγνωρίσουν το αυτοκέφαλο της Ρωσικής Εκκλησίας, αλλά και να δώσουν στον μητροπολίτη Μόσχας τον τίτλο του πατριάρχη το 1588–89.
Φιόντορ Α΄
Η αναγνώριση αυτή έλαβε χώρα σε Σύνοδο του 1590 από τον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ κατά την οποία ανακήρυξε τη Ρωσική Εκκλησία σε Πατριαρχείο, η οποία θα καταλάμβανε την πέμπτη θέση στο σύστημα διοικήσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας μετά των Ιεροσολύμων. Η απόφαση αυτή προκάλεσε δυσαρέσκεια στη Ρωσία γιατί επεφύλαξαν την τελευταία θέση στον Πατριάρχη Μόσχας.
Πρώτος πατριάρχης της Μόσχας ορίστηκε ο Ιώβ, ο οποίος διατήρησε το αξίωμα του καθ' όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Μπορίς Γκουντούνοφ.
Με τον Φιόντορ Α΄ νεκρό, ο Μπορίς ήταν αποφασισμένος να αποκτήσει την πλήρη εξουσία. Ο θάνατός του σήμαινε ότι είχε σβήσει η δυναστεία που βασίλευε από τον καιρό του πρίγκιπα Βλαδίμηρου του Κιέβου. Υπήρχαν άλλοι πρίγκιπες από τη γενιά των Ρουρικιδών, αλλά, αντί η ρωσική αριστοκρατία να μελετήσει το γενεαλογικό δέντρο και να βρει διάδοχο, προτίμησε να εκλέξει νέο τσάρο. Ο πατριάρχης συγκάλεσε τη Συνέλευση της Χώρας, η οποία αποτελούνταν από βογιάρους και εμπόρους της Μόσχας. Ο Μπορίς κατάφερε τελικά να συγκεντρώσει επαρκή υποστήριξη στη Δούμα, την εκκλησία και άλλους κύκλους για τη δική του υποψηφιότητα και ανακηρύχτηκε τσάρος.
Μπορίς Γκοντούνοφ
Ο Μπορίς φρόντισε αμέσως να περιθωριοποιήσει όλους τους ανταγωνιστές του που διεκδικούσαν τον θρόνο, όμως η αποστολή του δεν αποδείχτηκε εύκολη. Παρά τις προοπτικές που υπήρχαν για την εξουσία του δεν πρόλαβε να υλοποιήσει τους στόχους που είχε θέσει, καθώς πέθανε ξαφνικά το 1605.
Ο θάνατος του Μπορίς σήμανε και την καθαίρεση του Πατριάρχη της Μόσχας Ιώβ, ο οποίος καταδικάστηκε και εξορίστηκε. Ο ίδιος διακήρυττε ότι η καθαίρεση αυτή δεν ήταν νόμιμη και δεν είχαν το δικαίωμα να του στερήσουν την εξουσία που του έδινε το αξίωμά του.
Η βασιλεία του Μπορίς Γκοντούνοφ εγκαινίασε δεκαπέντε χρόνια αναταραχής και πολέμου, που έμειναν γνωστά ως η Περίοδος των Ταραχών. Η περίοδος αυτή ήταν αποτέλεσμα της επιτάχυνσης και της ασυνήθιστης βιαιότητας των φατριαστικών συγκρούσεων στην Αυλή μετά το θάνατο του Ιβάν Δ΄, σε συνδυασμό με τις εξεγέρσεις των Κοζάκων και των χωρικών.
Ο διάδοχος του Μπορίς, ο Φιόντορ Β΄, δεν πρόλαβε να κυβερνήσει καθώς τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό από βογιάρους που υποστήριζαν τον Δημήτριο Β΄, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Ψευδοδημήτριος, καθώς υποστήριζε ψευδώς ότι είναι ο χαμένος Δημήτριος, γιος του Ιβάν Δ΄ του Τρομερού.
Ο Μητροπολίτης Μόσχας Ιγνάτιος
Μετά την εξορία του Ιώβ, επί της εξουσίας του Ψευδοδημητρίου, επόμενος Μητροπολίτης της Μόσχας ανακηρύχτηκε ο Έλληνας Ιγνάτιος.
Όμως, ούτε η βασιλεία του Δημητρίου Β΄ κράτησε πολύ καθώς μέσα σε ένα χρόνο ο λαός της Μόσχας επαναστάτησε και εισέβαλε στο Κρεμλίνο κατακρεουργώντας τον διεκδικητή και δολοφονώντας πολλούς από τους οπαδούς του.
Πίσω από την εξέγερση ήταν ο πρίγκιπας Βασίλειος Δ΄ Σουίσκι ο οποίος κατέλαβε το θρόνο το 1606. Έτσι, δεδομένης της αλλαγής εξουσίας και των πολιτικών συνθηκών, και ο Μητροπολίτης Ιγνάτιος καθαιρέθηκε από το αξίωμά του.
Το καθεστώς του Βασίλειου Δ΄ Σούισκι κατέρρευσε το 1610 και επτά από τους βογιάρους σχημάτισαν μεταβατική κυβέρνηση στη Μόσχα. Η κυβέρνηση αυτή επέστρεψε στον Ιγνάτιο το αξίωμα του Πατριάρχη της Μόσχας.
Ο Μητροπολίτης Μόσχας Ιγνάτιος
Όμως, σε λιγότερο από ένα χρόνο ο Ιγνάτιος, γνωρίζοντας ότι η παραμονή του στη θέση του Πατριάρχη δεν ακολουθούσε τον Κανόνα της Εκκλησίας, εγκατέλειψε τη Ρωσία και κίνησε για την Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία. Μαζί του πήρε πολλά αντικείμενα αξίας, όμως, στο δρόμο τον λήστεψαν Ρώσοι στρατιώτες και τελικά συνέχισε το ταξίδι του χωρίς τίποτα. Έφτασε τελικά στο ουνιτικό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στο Βίλνο (σημερινό Βίλνιους).
Ο Αρχιμανδρίτης Ιωσήφ, προσπαθούσε να πείσει τον Ιγνάτιο να δεχτεί την Ουνία δίνοντάς του να διαβάζει βιβλία στην ελληνική γλώσσα. Τελικά, ο Ιγνάτιος έγραψε επιστολή στον Πάπα της Ρώμης, στην οποία εξέφραζε την επιθυμία του να δηλώσει υποταγή, όμως, ζήτησε η πράξη του αυτή να παραμείνει κρυφή. Μερικούς μήνες αργότερα ασπάστηκε και φανερά το δόγμα των Ουνιτών, προκαλώντας τις αντιδράσεις των Ρώσων.
Για τη σύνταξη του κειμένου χρησιμοποιήθηκαν οι πηγές: Bushkovitch, P., (2016). «Ιστορία της Ρωσίας», Αθήνα. // Εγκυκλοπαίδεια του γερμανικού οίκου «Μπροκχάους» // www.amen.gr/article/to-oikoumeniko-patriarxeio-kai-i-
Πηγές φωτογραφικού υλικού: www.iconexpo.ru // www.liveinternet.ru
